źródło: fotolia

Nie wszystkie pytania o pracę WORDów mogą doczekać się odpowiedzi. Przekonał się o tym pewien mężczyzna, który po długiej sądowej batalii, w Naczelnym Sądzie Administracyjnym przegrał proces o dostęp do wiedzy o szczegółach pracy olsztyńskiego ośrodka.

Pytania dotyczyły między innymi ilości osób, które podchodziły do egzaminów w określonym czasie, dochodów WORDu w Olsztynie z tytułu "poprawkowych" egzaminów na kategorię B oraz zarobków egzaminatorów. Sądy w kilku instancjach jednogłośnie pozytywnie oceniły decyzję dyrektora oddalając szereg skarg wnioskującego.

Oto przebieg sprawy opracowany na podstawie wyroku NSA. Dane osobowe uczestników procesu zostały pominięte.

Jak to się zaczęło?

14 stycznia 2013 r. zwrócono się do Dyrektora Wojewódzkiego Ośrodka Ruchu Drogowego w Olsztynie o udostępnienie informacji publicznej, która miała polegać na udzieleniu odpowiedzi na poniższe pytania:

1. Ile osób zatrudnia WORD w Olsztynie na stanowisku egzaminatora z uprawnieniami do przeprowadzania egzaminów praktycznych na kategorię B?
2. Na jakiej podstawie zatrudnieni są wskazani egzaminatorzy (np. umowa o pracę, umowa zlecenie)?
3. Ile osób przystąpiło do egzaminu praktycznego na kategorię B w latach 2007-2012 - bez uwzględniania egzaminów poprawkowych?
4. Ile osób egzaminowanych w tym okresie zdało egzamin w pierwszym podejściu?
5. Ile poprawkowych egzaminów praktycznych na kategorię B przeprowadził WORD wiatach 2007-2012?
6. Ile razy zdawał egzamin praktyczny na kategorię B przeciętny egzaminowany w latach 2007-2012?
7. Jakie były nominalne dochody WORD z tytułu egzaminów praktycznych na kategorię B oraz z tytułu poprawkowych egzaminów praktycznych na kategorię B wiatach 2007-2012?
8. Ile wynosiło przeciętne wynagrodzenie brutto (miesięczne lub roczne) egzaminatora uprawnionego do przeprowadzania egzaminów praktycznych na kategorię B w latach 2007-2012 w WORD? Jeżeli nie są prowadzone takie statystyki, to jakie było przeciętne wynagrodzenie brutto egzaminatora bez względu na liczbę kategorii, na które ma uprawnienia do egzaminowania?

Dyrektor olsztyńskiego WORDu odpisał, że na stanowisku egzaminatora zatrudnione są 22 osoby, które posiadają uprawnienia do przeprowadzania egzaminów na kategorię B, w tym 19 egzaminatorów posiada szersze uprawnienia. Egzaminatorzy są zatrudnieni na podstawie umowy o pracę. Co do pozostałych pytań (3-8) wyjaśnił, że nie dysponuje informacjami w żądanym zakresie, nie prowadzi się statystyk, które wyodrębniają egzaminy poprawkowe z ogółu zdawanych egzaminów, czy też statystyki z rozbiciem na kategorię B. W piśmie dyrektor wskazał, że Ośrodek nie posiada też informacji ile razy zdawał przeciętny egzaminowany, informacji o nominalnych wpływach WORD z rozbiciem na kategorię B i na poprawkowe egzaminy praktyczne z kategorii B. Nie ma też statystyk dotyczących przeciętnych wynagrodzeń według kryterium zajmowanego stanowiska czy przeciętnych wynagrodzeń poszczególnych grup zawodowych zatrudnionych w WORD. Ponadto - jak wskazał dyrektor - udzielenie takich informacji wymaga od Ośrodka podjęcia szeregu dodatkowych czynności polegających na sięgnięciu do dokumentacji źródłowej, zaangażowania środków osobowych i finansowych w celu zestawienia danych z określonego czasu, dokonania analiz, obliczeń oraz zestawień statystycznych. Żądane informacje uznano więc za informacje przetworzone. Uzyskanie tego typu informacji jest zgodnie z przepisami możliwe w zakresie, w jakim jest to szczególnie uzasadnione ze względu na interes publiczny.

Dane potrzebne do analizy

Dyrektor WORD wezwał więc w tej sytuacji wnioskodawcę do wykazania powodów, dla których udostępnienie żądanych w pkt 3-8 wniosku informacji jest szczególnie istotne dla interesu publicznego. W odpowiedzi wnioskujący wyjaśnił, że co roku do egzaminu na prawo jazdy przystępuje ponad 1,5 mln obywateli, spośród których za pierwszym razem w 2011 r. zdało egzamin jedynie 570 tys. osób. Biorąc pod uwagę fakt jak ważnym uprawnieniem jest współcześnie posiadanie prawa jazdy, podjęto próbę analizy procedur egzaminowania, statystyk zdawalności, zatrudnienia i finansów WORDów. Poprawianie statystyk zdawalności egzaminów na kategorię B leży we wspólnym interesie wszystkich obywateli.

Dyrektor mimo to odmówił wyjaśniając, że wnioskodawca nie wykazał jakie znaczenie mają żądane informacje z punktu widzenia funkcjonowania państwa, jego organów czy określonych instytucji, nie wykazał też przewidywanego sposobu realnego wpływu na te organy lub instytucje po uzyskaniu żądanych danych. Poza tym żądane informacje nie będą wskazywać przyczyn określonej zdawalności, nie są również niezbędne do zaproponowania ewentualnych zmian dotyczących egzaminów.

Podpierał się Konstytucją

Wnioskodawca był jednak nieugięty. Pozostał przy swoim podkreślając, że wysoka relacja przychodów z egzaminów na prawo jazdy w stosunku do przychodów ogółem i relacja przychodów z egzaminów poprawkowych na kategorię B w stosunku do przychodów z egzaminów na kategorię B ogółem stawiają pod znakiem zapytania obecny model finansowania WORDów. Poza tym dochody i wydatki WORD jako samorządowej osoby prawnej są kategorią finansów publicznych, a zatem obywatele mają prawo do uzyskania informacji dotyczących tych zagadnień. Ponadto 33 WORDy udzieliły odpowiedzi w pełnym zakresie.

Po kolejnej odmowie wnioskujący poskarżył się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Olsztynie domagając się uchylenia negatywnej decyzji dyrektora. Powołał się przy tym na gwarantowane przez Konstytucję RP prawo do dostępu do informacji publicznej, które jest niezbędne do realizacji kontroli społecznej obywateli nad władzą publiczną.

Skarżący stwierdził, że wojewódzkie ośrodki ruchu drogowego mają monopol na egzaminowanie kandydatów na kierowców. W ten sposób wykonują zadania z zakresu władzy publicznej, a dochody i wydatki ośrodków są środkami publicznymi. Bardzo niska zdawalność egzaminów praktycznych na kategorię B w porównaniu do innych państw europejskich skłoniła skarżącego do zbadania tej kwestii.

Taka wiedza w niczym nie pomoże

Dyrektor zaś wniósł o oddalenie tej skargi podtrzymując stanowisko zajęte w zaskarżonej decyzji. Stwierdził, że skarżący nie wykazał, aby uzyskanie żądanych informacji przetworzonych stworzyło realną możliwość wykorzystania ich dla poprawy funkcjonowania organów administracji i lepszej ochrony interesu publicznego. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Olsztynie uznał, że skarga nie zasługuje na uwzględnienie.

WSA w Olsztynie zwrócił uwagę, że skarżący nie wykazał, że posiada jakiekolwiek uprawnienia, czy wiedzę w tej materii, która uzasadniałaby przyjęcie stanowiska, że przygotowana przez niego analiza będzie posiadała jakąkolwiek wartość dla dalszego usprawnienia i pracy WORDów, czy też dla ustawodawcy celem zmiany regulacji prawnych, które przyczyniłyby się do uzyskiwania lepszego wyniku na egzaminie praktycznym przez zdających egzamin kandydatów na prawo jazdy kategorii B.

Naczelny Sąd Administracyjny oddalił skargę kasacyjną.