Gmach Ministerstwa Finansów /fot. Adam-dalekie-pole; źródło: Wikimedia Commons [CC BY-SA 3.0]

Kontrola skarbowa bez zapowiedzi? Teraz to możliwe. L-instruktor rozmawia z Małgorzatą Głuszek-Stopczyk, (na zdj. poniżej) radcą prawnym, wspólnikiem w Kancelarii Radców Prawnych Stopczyk & Wspólnicy.

1 marca 2017 r. weszła w życie ustawa o Krajowej Administracji Skarbowej (KAS). Zgodnie z nowoobowiązującymi regulacjami, KAS będzie łączyła zadania sprawowane dziś przez administrację podatkową, celną i kontrolę skarbową

Czym będą się zajmować urzędnicy KAS?

Urzędnicy KAS otrzymają wiele nowych uprawnień, a jednocześnie, szeroką uznaniowość w zakresie podejmowania pewnych czynności faktycznych w toku kontroli celno-skarbowej, co w praktyce może mieć decydujący wpływ na przebieg kontroli, a w konsekwencji również zadecydować o dalszym funkcjonowaniu podatnika.

Co zasadniczo się zmieni? Jak nowa prawna rzeczywistość wygląda na tle tej, którą znaliśmy do tej pory?

Dotychczas obowiązujące przepisy zobowiązywały do zawiadomienia podatnika o zamiarze wszczęcia kontroli. Inspektorzy przychodzili do podatnika nie wcześniej niż po upływie 7 dni od zawiadomienia, wręczając kontrolowanemu podmiotowi postanowienie o wszczęciu postępowania kontrolnego. Jeśli kontrola miałaby być wszczęta szybciej, musiał się na to zgodzić podatnik. W zawiadomieniu winno być jednoznacznie wskazane, który organ zamierza przeprowadzić kontrolę podatkową, zakres kontroli, data i miejsce wystawienia dokumentu, a także pouczenie o prawie złożenia korekty deklaracji podatkowych za okres podlegający kontroli podatkowej.

A jak jest obecnie?

Od 01 marca 2017 roku KAS nie ma już obowiązku wcześniejszego zawiadamiania podatnika o zamiarze wszczęcia kontroli celno-skarbowej, co oznacza, że podatnik może dowiedzieć się kontroli w momencie, gdy organ kontrolny przyjdzie do niego i wręczy mu upoważnienia do jej przeprowadzenia. Organ podatkowy jest zobowiązany pisemnie poinformować kontrolowanego o przyczynach braku wcześniejszego zawiadomienia. Jeśli tego nie uczyni, podatnikowi przysługuje prawo do złożenia sprzeciwu wobec podjęcia i wykonywania czynności kontrolnych (art. 84c ust. 1 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej). Taki środek prawny powinien być złożony w terminie 3 dni od dnia wszczęcia kontroli podatkowej.

Co jeśli kontrola już ruszy, a dopiero wtedy przyjdzie nam do głowy, że gdzieś popełniliśmy błąd?

Podatnik, w trakcie początkowych 14 dni trwania kontroli celno-skarbowej, może skorygować deklarację. 14-dniowy termin liczony jest od dnia doręczenia podatnikowi upoważnienia do jej przeprowadzenia. Po upływie 14 dni, jeżeli kontrola będzie nadal trwała, podatnik może składać korekty jedynie w zakresie nie objętym kontrolą. W praktyce oznacza to, że zmienione przepisy prawa dają podatnikowi więcej czasu na skorygowanie deklaracji, jednakże nie zawiadomiony o planowanej kontroli podatnik nie ma czasu na przygotowanie się do kontroli.

Kiedy więc w praktyce takie kontrole będą prowadzone i jakie formalności muszą spełnić organy skarbowe?

Jeśli organ kontrolny ma podejrzenia, że podatnik nie przestrzega przepisów prawa podatkowego i w ocenie organu podatkowego fakty uzasadnią podjęcie niezwłocznego działania, organ jest uprawniony do wszczęcia kontroli celno-skarbowej wyłącznie na podstawie legitymacji służbowej. W takiej sytuacji, po wszczęciu kontroli, organ informuje kontrolowanego o przyczynie braku zawiadomienia o zamiarze wszczęcia kontroli i kontrola podatkowa przeprowadzana jest na podstawie imiennego upoważnienia kontrolera.

Co jeszcze się zmieniło?

Kontrole celno-skarbowe mogą być przeprowadzane na terenie całego kraju, a nie – jak dotychczasowe kontrole skarbowe – według właściwości miejscowej. Należy podkreślić, iż podczas kontroli, kontrolerzy mają prawo żądać dostępu do akt, ksiąg i dokumentów także za okres nieobjęty kontrolą.

Przyjmijmy więc, że urzędnicy w toku kontroli dopatrzyli się pewnych błędów. Co się dalej stanie?

W przypadku, gdy organ kontrolny stwierdzi nieprawidłowości, zakończona kontrola celno-skarbowa przekształca się w postępowanie podatkowe, jeżeli podatnik nie złożył korekty deklaracji albo organ kontrolny nie uwzględnił złożonej korekty deklaracji. Przekształcenie kontroli w postępowanie podatkowe następuje z dniem doręczenia podatnikowi postanowienia o zmianie rodzaju kontroli, na które nie służy zażalenie.

Czemu KAS będzie przyglądać się ze szczególną uwagą?

Ministerstwo Finansów, na swojej stronie internetowej informuje, że po dniu 1 marca 2017 r. „Skonsolidowana KAS będzie kładła większy nacisk m.in. na jednolitą informację podatkową i celną. W ramach KAS, w miejsce obecnie działającej Krajowej Informacji Podatkowej, powstanie ogólnopolska Krajowa Informacja Skarbowa, która zapewni jednolite indywidualne interpretacje przepisów prawa podatkowego oraz informację podatkową i celną...” Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, na wniosek zainteresowanego, wydawać będzie, w jego indywidualnej sprawie, interpretację przepisów prawa podatkowego (interpretację indywidualną). Aktualnie, interpretacje indywidualne będą wydawane, nie przez właściwych dyrektorów izb skarbowych, ale przez Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej.

PROSTO Z PRZEPISÓW…

Organ kontrolujący nie ma obowiązku wcześniejszego zawiadomienia podatnika o zamiarze wszczęcia kontroli podatkowej, jeżeli kontrola:

• dotyczy zasadności zwrotu różnicy podatku lub zwrotu podatku naliczonego w rozumieniu przepisów o podatku VAT,
• ma być wszczęta na żądanie organu prowadzącego postępowanie przygotowawcze o przestępstwo lub przestępstwo skarbowe,
• dotyczy opodatkowania przychodów nieznajdujących pokrycia w ujawnionych źródłach lub pochodzących ze źródeł nieujawnionych,
• dotyczy niezgłoszonej do opodatkowania działalności gospodarczej,
• ma być podjęta w oparciu o informacje uzyskane na podstawie przepisów o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu,
• zostaje wszczęta po okazaniu legitymacji służbowej, gdy czynności kontrolne są niezbędne dla przeciwdziałania popełnieniu przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego lub zabezpieczenia dowodów jego popełnienia,
• ma charakter doraźny dotyczący ewidencjonowania obrotu za pomocą kasy rejestrującej, użytkowania kasy rejestrującej lub sporządzania spisu z natury, 
  -    dotyczy podatku od wydobycia niektórych kopalin, 
  -    dotyczy podatku od wydobycia niektórych kopalin, 
  -    ma charakter doraźny dotyczący sprawdzenia zachowania warunków zawieszenia działalności gospodarczej; 
  -    organ podatkowy posiada informacje, z których wynika, że kontrolowany: 
         a) został prawomocnie skazany w Rzeczypospolitej Polskiej za popełnienie przestępstwa skarbowego, przestępstwa przeciwko obrotowi gospodarczemu, przestępstwa z ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości lub wykroczenia polegającego na utrudnianiu kontroli; 
         b) jest zobowiązanym w postępowaniu egzekucyjnym w administracji, 
         c) nie ma miejsca zamieszkania lub adresu siedziby albo doręczanie pism na podane adresy było bezskuteczne lub utrudnione.