KRAJOWE STOWARZYSZENIE EGZAMINATORÓW KANDYDATÓW NA KIEROWCÓW I KIEROWCÓW
Olsztyn, dnia 27.03.2012r.
KSE.RG/2/2012
Pan
Piotr Dardziński
Szef Gabinetu Politycznego
Ministra Sprawiedliwości
Al. Ujazdowskie 11
00-950 Warszawa
Odpowiadając na pismo z dnia 7 marca 2012r., znaki GPM-002-1/11/12 w sprawie wyrażenia opinii na temat projektu ustawy z dnia 6 marca 2012r o zmianie ustaw regulujących wykonywanie niektórych zawodów przygotowanego przez Ministra Sprawiedliwości – Rada Główna Krajowego Stowarzyszenia Egzaminatorów po zapoznaniu się z projektem ustawy oraz uzasadnieniem wyraża negatywną opinię o proponowanych zmianach dotyczących wymagań zawodów instruktora nauki jazdy i egzaminatora kandydatów na kierowców.
Zaproponowane zmiany w stosunku do aktualnie obowiązujących przepisów to:
1. Wymagania dotyczące instruktora nauki jazdy:
a) zniesienie wymogu posiadania wykształcenia średniego,
b) skrócenie z 3 lat do 2 okresu posiadania prawa jazdy wymaganego od instruktora uprawnionego do ubiegania się o uzyskanie uprawnienia do kierowania określoną kategorią pojazdów.
2. Wymagania dotyczące egzaminatora:
a) obniżenie wymogu posiadania wykształcenia z wyższego do średniego,
b) skrócenie okresu posiadania prawa jazdy kat. B z 6 lat do 3,
c) ustalenie minimalnego wieku dla kandydatów na 23 lata.
Uzasadnienie opinii:
Podjęte zmiany legislacyjne prowadzą w naszym przekonaniu, do zdegradowania pozycji zawodowej instruktora i egzaminatora. Radykalne zmniejszenie wymagań dotyczące wykształcenia i doświadczenia zawodowego nie przyczynią się do podniesienia profesjonalizmu wykonywanej pracy. Wieloletnie doświadczenie zawodowe pokazuje, że gwarantem rzetelnie prowadzonego procesu szkolenia i egzaminowania są przede wszystkim bardzo dobrze przygotowani pod względem merytorycznym, reprezentujący wysoki poziom kultury bycia oraz doświadczeni w kierowaniu pojazdami ludzie. Niestety propozycje przedstawione przez Ministerstwo zdecydowanie tego faktu nie uwzględniają. Gdy 19 stycznia 2013r. wejdzie w życie ustawa o kierujących pojazdami, to osoby uzyskujące prawo jazdy kat. B otrzymują je na okres próbny wynoszący 2 lata. W tej sytuacji instruktorem będzie można zostać po skończonym okresie próbnym.
Podstawą naszej negatywnej opinii jest bezpieczeństwo ruchu drogowego. Stanowi ono wielki problem społeczny i interdyscyplinarny. Żadna działalność człowieka nie stwarza tak wysokiego stopnia zagrożenia dla zdrowia i życia ludzkiego, jak ruch drogowy.
W rekordowym roku 1991 Polska osiągnęła największy poziom „horroru” na drogach, ponieważ zginęło wtedy blisko 8 tysięcy osób na przestrzeni 12 miesięcy. Należy też przypomnieć, że w tamtym czasie instruktor nauki jazdy nie musiał posiadać wykształcenia średniego, a egzaminator wykształcenia wyższego. Obecne systemowe działania prewencyjne w Polsce – pomimo dużego wzrostu liczby pojazdów spowodowały poprawę bezpieczeństwa ruchu drogowego, bo liczba zabitych na naszych drogach spadła niemal o połowę. Jest to zasługa państwa polskiego oraz zaangażowania całego społeczeństwa. Wynika to między innymi stąd, że od instruktora wymagane jest minimum średnie wykształcenie, a od egzaminatora wyższe.
/Diagram za www.eurorap.pl/
Obecnie autorzy deregulacji tych zawodów planują obniżenie wymogów w zakresie wykształcenia osób w myśl starej zasady: nie matura lecz chęć szczera…..
Nie do końca zdają sobie sprawę z odpowiedzialności instruktora jaką ponosi, uczestnicząc bezpośrednio w procesie kształcenia przyszłych kierowców. To na instruktorze spoczywa wielka odpowiedzialność za bezpieczeństwo ruchu drogowego. Z jednej strony pełni on funkcję nauczyciela, z drugiej strony wychowawcy. Jako nauczyciel jest odpowiedzialny za cały proces kształcenia w zakresie przekazywania wiedzy teoretycznej i praktycznej. Jako wychowawca kształtuje pożądane postawy i nawyki, które zmotywują kandydatów na kierowców do bezpiecznych zachowań na drodze oraz partnerstwa wobec innych uczestników ruchu drogowego.
Podobnie zawód egzaminatora należy do tych zawodów, w których właściwy kontakt z osobami zdającymi egzamin odgrywa kluczową rolę. Tu egzaminator przemienia się również w nauczyciela i pedagoga /nauczyciel – to powołanie, a pedagog – to wiedza/. Połączenie tych dwóch aspektów egzaminator może osiągnąć poprzez właściwe przygotowanie zawodowe, administracyjne i pedagogiczne. Z wykształceniem średnim i obniżeniem wieku do 23 lat, taki egzaminator nie spełni wymogów, jakie są przed nim stawiane, a przede wszystkim nie będzie doświadczony oraz dojrzały emocjonalnie społecznie do właściwego wykonywania zawodu. Oczekiwania społeczne względem zawodu instruktora i egzaminatora są bardzo wysokie, ponieważ oczekiwany jest bardzo wysoki poziom kompetencji i profesjonalizmu.
Obniżanie wymogów względem tych zawodów prowadzi bezpośrednio do obniżania poziomu wiedzy i umiejętności nowych kierowców, frustracji społecznych związanych z niepowodzeniem na egzaminie, a w konsekwencji drastycznego obniżenia poziomu jakości bezpieczeństwa ruchu drogowego.
Proponowane działania ustawodawcy są sprzeczne z ideą podnoszenia świadomości w zakresie bezpieczeństwa i odpowiedzialności kierowcy. Jednocześnie należy stwierdzić, że tego typu działania niweczą programy realizowane przez organizacje takie jak Rada BRD, działania oświatowe zmierzające do podnoszenia kompetencji uczniów – uczestników ruchu drogowego, służb takich jak policja, ITD, itp.
Trzeba też dodać, że tak niedoświadczeni instruktorzy i egzaminatorzy będą znajdować się w grupie największego ryzyka młodych kierowców – która to określana jest w przedziale 18-24 lat. Osoby te dopiero wkraczają w dorosłe życie i potencjalnie mogą stanowić dla siebie zagrożenie na drodze.
Przyszły instruktor i egzaminator musi być osobą wykształconą, dojrzałą emocjonalnie i społecznie; powinien posiadać umiejętności pedagogiczne; powinien posługiwać się poprawną polszczyzną; reprezentować sobą wysoki poziom kultury osobistej – przecież reprezentuje swoją osobą prawo i cały system władzy w kraju; musi posiadać umiejętności motywowania kandydata na kierowcę do bezpiecznych zachowań na drodze. Zamiast więc obniżać, powinniśmy podnosić wymagania dla kandydatów na instruktorów do poziomu wymagań stawianych egzaminatorom.
Warto czasem spojrzeć na pobocza naszych dróg i uświadomić sobie rozmiar tragedii, która staje się udziałem tysięcy kierowców i ich rodzin co roku. Trzeba zadbać o to, by przydrożnych krzyży i miejsc szczególnie niebezpiecznych ubywało wraz ze wzrostem odpowiedzialności, wiedzy i umiejętności uczestników ruchu drogowego.
Nasze stanowisko w tej sprawie jest wynikiem wieloletnich doświadczeń i możliwości bezpośredniej weryfikacji zagadnień związanych z przygotowaniem kandydatów na kierowców.
Jednocześnie chcemy zauważyć, że takie zawody jak nauczyciel, czy wychowawca wymagają gruntownej wiedzy i wykształcenia wyższego. W naszym kraju, jak i w innych każdy ma możliwość uzyskać wykształcenie średnie i wyższe, a więc ten element nie może stanowić argumentu dotyczącego ograniczania dostępu do zawodu. Każdy też ma praktycznie nieograniczony dostęp do podnoszenia swoich kwalifikacji jako kierowca w zakresie kolejnych kategorii prawa. W żadnym razie nie można tu mówić o ograniczaniu dostępu do zawodu instruktora i egzaminatora kandydatów na kierowców i kierowców. Zdecydowanie podkreślamy też fakt, że nasze stanowisko względem wymogów dotyczących tych dwóch zawodów nie narusza art. 65 ust. 1 Konstytucji RP zapewniającego każdemu obywatelowi wolność wyboru i wykonywania zawodu oraz wyboru miejsca pracy. To właśnie podnoszenie wymagań we wskazanym przez nas zakresie pozwala na realizację postulatów Konstytucji RP w ochronie wartości wyższych, jakimi bezspornie są zdrowie i życie obywateli kraju.
Zwracamy też uwagę, że uzasadnianie zmian deregulujących wymagania względem omawianych zawodów „ograniczaniem dostępu do wykonywania zawodów” i utrudnieniem w realizacji unijnej zasady swobody przepływu pracowników jest zupełnie bezzasadne w obliczu zapisu w dyrektywie 2006/126/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 20 grudnia 2006 r. w sprawie praw jazdy, w którym nie określa się wymogów dotyczących instruktora nauki jazdy, pozostawiając tym samym możliwość swobodnego decydowania o kryteriach dopuszczenia do wykonywania zawodu przez ustawodawcę krajowego. /powyższe dotyczy również zawodu egzaminatora kandydatów na kierowców i kierowców – załącznik nr IV do dyrektywy 2006/126/WE/. Skoro każdy z krajów członkowskich UE ma możliwość indywidualnego regulowania wymogów względem tych zawodów, to zastanawiająca jest idea takiej unifikacji wymogów, by była możliwa swobodna wymiana pracowników.
Należy stwierdzić, że obecnie w Polsce około 4000 osób posiada uprawnienia egzaminatora. Aktualnie w 49 WORD w Kraju jest zatrudnionych około 1300 egzaminatorów. Prawie 2500 egzaminatorów poszukuje możliwość zatrudnienia w ośrodkach egzaminowania, lecz ośrodki nie maja takiej potrzeby. W wyniku niżu demograficznego w ośrodkach egzaminowania obserwuje się spadek ilości osób egzaminowanych. W związku z tym należy się liczyć, że zmniejszy się również ilość zatrudnionych egzaminatorów. W roku 2011 uprawnienia egzaminatora kat. B uzyskało 209 osób, a 261 osób rozszerzyło uprawnienia o inne kategorie prawa jazdy.
Biorąc powyższe pod uwagę Krajowe Stowarzyszenie Egzaminatorów ocenia propozycje zmian krytycznie. Nie przyniosą one poprawy na rynku pracy, a mogą spowodować dodatkowe zagrożenia bezpieczeństwa w ruchu drogowym.
Mając na uwadze przedstawioną argumentację, wnosimy o utrzymanie aktualnych wymogów zawartych w art. 110 ustawy – Prawo o ruchu drogowym, a po wejściu w życie ustawy o kierujących pojazdami art. 58 i 61.
Z poważaniem
Za radę Główną KSE
PREZES
Henryk Radomski